İş insanı Murat Ülker, finans dünyasının karmaşık dinamiklerini ve yatırımcının bakış açısını daha yakından anlamak için ‘dostum’ olarak isimlendirdiği Erman Kalkandelen ile bir sohbet gerçekleştirdi. Kendi ismini taşıyan blog sayfasında röportajı yayınlayan Ülker, ‘Erman Bey, yılların tecrübesi ve engin bilgi birikimiyle bize yalnızca yatırım stratejilerini değil, birebir vakitte başarılı bir başkan olmanın inceliklerini ve iş-özel hayat istikrarını kurmanın yollarını da anlattı.’ dedi.
İşte iş insanı Murat Ülker’in Erman Kalkandelen ile yaptığı röportaj:
“Dostum Erman Kalkandelen beyefendiden rica ettim, bize finans ve yatırımcıların dünyasından bir bakış açısı sunmasını.
Erman bey, benim babaannem üzere Trakyalı, suyun ötesinden, güzel sohbet, ailecek görüştüğümüz bir arkadaşım, finansçı, yabancı direkt yatırımcı temsilcisi, Beğenilen Teşebbüs Sermayesi Yatırım İştiraki A.Ş.’de ortak temsilcisi, yönetim kurulu üyemiz.
Bir de onun gözünden görün, ondan işitin istedim. Ben her daim istifade ediyorum, güncelleniyorum sayesinde.
1. “Bireysellik” ya da “En Âlâ Ben” olma kavramı farklı his, fikir ve davranışlara sahip olmakla anlatılıyor. Bundan 25-30 yıl öncesine gidersek bugün olduğunuz “birey”e ya da “ben”e dönüşme öykünüz nasıl başladı? Nasıl bir aile ortamı eşlik etti size? Seçimlerinize olan katkısını düşününce bugünkü “sizi” oluşturan değerlerinizle birlikte, memnunluğu, inancı, sadakati tanımlama formunuz velhasıl dünyaya bakış açınız nasıl şekillendi?
Ben Edirne’nin Uzunköprü ilçesinde doğdum ve 18 yaşıma kadar da orada yaşadım. Babam atletti lakin sanırım gen transferi kısmında ıstırap olmuş ve sporu çok sevmeme karşın onun kadar yetenekli olamadım. Benim dünyaya bakış açımı erken yaşta en çok şekillendiren şey ailemin bana tanıdığı özgürlük ve bilgisayar ile tanışmam oldu. Benim bugün çocuklarıma yaptığım baskıların birçoklarını onlar bana hiç yapmadı. Küçük bir yerde büyümenin özgürlüğü ile ya konuttan sabah 8 de çıkar 12 saat meskene girmeden dışarıda oyun oynardık. Sonraları hayatımda bilgisayarın merkeze oturması ile 15 yaşında bilgisayar şirketi kurmaya giden bir yola geldi. Çok erken yaşta ticaret yaptım. Bilgisayar oyunu satmakla başladım. Sonunda bireylerin tüm şahsî bilgisayar gereksinimlerini sağlamaya çalışan bir şirkete dönüştü. Bölümün dönüşmesi ile de şirket kapandı. Ailemin bana olan itimadı ve sağladığı özgürlük, benim erken yaşta çok şey öğrenmeme yol açtı.
2. Gün içinde “iyi olma” halinize katkı sağlayacak, iş ve özel hayatınızı istikrarda tutmanıza dayanak olacak “kısa bir mola” diyebileceğiniz size özel an’lar yaratabiliyor musunuz?
Akşamüstü toplantılar hafiflediğinde haftada 1-2 defa ofiste oynadığımız masa tenisi hariç maalesef yaratamıyorum. İşim gereği ağır toplantılarımız oluyor. Bunların ortasına bir mola koymak çok mümkün olmuyor. Programımın müsaade verdiği günler sabahları spora gidiyorum. Bu beni çok rahatlatıyor o günler.
3. Ağır gündemleri yönetmek ve aciliyeti yüksek kararları vermek güzel bir vakit planlaması da gerektiriyor. Bunun formülü nedir? Örneğin bir haftanızı nasıl planlıyorsunuz?
Pazartesileri daha az toplantı alıp haftayı planlamak ve iş kısmı yapmak için kullanıyoruz. Maalesef işimiz gereği pek çok toplantı (yönetim konseyleri, icra konseyleri, vs.) çok evvelden planlandığından, bunların vakti konusunda çok bir esneklik olmuyor. Öteki toplantılarımızı bu toplantılar etrafında ayarlıyoruz. Çok değerli toplantıları saat 10 ve 16 ortası yapmaya çalışıyoruz.
4. Sizce Uygun liderliğin tek bir formülü var mı? Liderlik bir usul mıdır? Liderlik sizce neleri içerir? Kendi tecrübenizden çıkarak anlatır mısınız?
Her şirketin, tüm çalışanlarının ezbere bildiği, özümsediği, benimsediği, kıymet verdiği ve her atakta hatırladığı bir vizyonu olması gerektiğini düşünüyorum. Bence her şirketin üst idaresi bu vizyon etrafında şekillenen amaçlar için çalışanlarını hizalaması gerekiyor. Maalesef pek çok şirkete gittiğinizde bırakın vizyonu, o şirketin neden var olduğunu şirketin çalışanlarının bilmediğini yahut önemsemediğini görüyoruz. Yeterli bir başkan bu vizyonu ortaya koyabilen, bu maksatla gerçek insanları istihdam ederek örgütlenmeyi tamamlayabilen oluyor. İdare Gurusu Peter Drucker, tesirli liderliğin, yalnızca strateji belirlemek ve yönlendirmekle değil, birebir vakitte takım üyelerinin potansiyellerini en uygun formda kullanmakla da ilgili olduğunu belirtir.
5. Franklin Templeton’ın vizyonunu, (misyonunu) hem tüketicilerine, hem de çalışanlarına anlatan bir bildiriniz var mı? Neyi söz ediyor, niye? Bundan sonraki devirde bu vizyonu gerçekleştirmek için sizin şirketinizi için düşündüğünüz daha evvel paylaşmadığınız fikirleriniz, projeleriniz nelerdir?
Franklin Templeton 25 ülkede ofisi olan, bünyesinde 1500 den fazla yatırım uzmanı çalıştıran ve toplamda 1.6 Trilyon ABD Doları yöneten global bir yatırım şirketi. Şirketimizin global vizyonu: Yatırımcılarımızın finansal geleceğini garanti altına almasını sağlamak için onlara en düzgün yatırım tahlillerini sunabilmek, bu kararları alırken onların yanında olabilmek ve münasebetlerimizi geliştirmek, ve uzun vadeli kıymet yaratmak.
Türkiye ofisi olarak Franklin Templeton bünyesindeki tüm finansal tahlilleri maalesef sunamıyoruz. Bunun bir nedeni ülkemizdeki tasarruf düşüklüğü ve bu nedenle oluşan finansal piyasaların sığlığı. Ancak son vakitlerde şirket olarak kıymetli bir boşluğu doldurmak için harekete geçtik. Ülkemizde halka kapalı şirketlerin sayısı halka açık olanlardan çok daha fazla ve yatırımcılar bu şirketlerin büyümelerinden ve paha çıkarlarından yarar sağlayamıyor. Lakin bizim onların bu yatırımlara erişmesi için bir çalışmamız var. Çok yakın vakitte Türk yatırımcılarına bu fırsatı sağlayacağız.
6. Dünya süratli ve radikal halde değişiyor. Teknoloji ihtilali şirketleri zorluyor. Yalnızca şirket hayatlarımız değil bu değişimden özel hayatlarımız da etkileniyor. Var olan şirket kültürleri şirket hayatı – özel hayat ikilemini dengelemek için kâfi mi? Franklin Templeton’da bu kültür nasıl konumlanıyor? Şirketinizin bu kapsamda odağına aldığı en değerli kıymet hangisidir? Kıymet değişikliğine muhtaçlık var mı? Bunu bir zincire benzetirsek olması gereken halkalar neler? Bu halkaları üst idare nasıl destekliyor?
Franklin Templeton üzere büyük finansal hizmetler şirketlerinde kültür ekseriyetle profesyonellik, performans ve müşteri odaklılık üzerine heyetidir. Şirketin bu bağlamdaki kültürü şu halde konumlanabilir:
· Yenilikçilik ve Adaptasyon: Teknoloji ve pazar değişimlerine süratli adaptasyon sağlamak.
· Çalışan Refahı: Çalışanların ferdî hayatlarını destekleyecek siyasetler ve programlar sunmak.
· Sürdürülebilirlik: Hem iş dünyasında hem de toplumda sürdürülebilirliği teşvik eden bedeller.
· Dahil Etme (inclusion): Çeşitli kümeleri yahut bireyleri bir topluluğa, tertibe yahut süreçlere dahil etme manasında kullanılır.
Her ne kadar şirket olarak çabalasak da, içinde bulunduğumuz dal ve işimizin tabiatı gereği özel hayat – iş hayatı istikrarını kurmak çok da kolay olmuyor. Private Equity (özel sermaye) yatırımları yapan bir grup olarak vakte karşı yarışarak elimizde kaynakları en gerçek şirketleri bulmaya ve onlara yatırım yapmaya çalışıyoruz. Yatırım yaptıktan sonra da o şirketin performansını azamî düzeye çıkartarak, karlı bir biçimde o yatırımdan çıkmaya çalışıyoruz. Bu şiddetli bir süreç ve uzun çalışma saatleri gerektirebiliyor.
7. Yeni fikirler üretme ve hayata geçirme mahareti çok değerli. İnovasyon, yaratıcılık, gündemi takip etmek, üretmek için çok kritik lakin bunun yanı sıra bir fikri yakalamak, fikri uygulamaya geçirebilmek daha değerli. Bunun için nasıl fırsatlar sağlamak gerekir? Neye gereksinim var? Üst idarenin üzerine düşen en büyük sorumluluk nedir? Siz bu mevzuda Franklin Templeton’da nasıl bir metot izliyorsunuz?
İyi bir üst idare takımının yenilikleri üretme ve hayata geçirebilmesi için bir kaç kademeyi muvaffakiyetle takip etmesi gerekiyor : 1) Farkındalık 2) Merak ve Araştırma 3) Analitik Düşünebilme 4) Uygulama ve Tertip marifeti 5) İkna kabiliyeti.
Franklin Templeton global bir tertip olduğundan, pek çok daldaki yeniliği ve gelişmeleri yakından ve yerinde takip edebiliyoruz. Yılda bir sefer tüm gelişmekte olan piyasalarda çalışan yatırım grupları olarak bir hafta her sene değişen bir lokasyonda buluşup gelişmeleri ve uygulanması gereken stratejileri birbirimizle paylaşıyoruz. Bu sene Kasım ayında bu toplantı için Hindistan’a gideceğiz. Bunun yanı sıra farklı bölümlerdeki gelişmeleri çapraz uygulamalar yaparak farklı kesimlerdeki şirketlerde uygulayabilir miyiz diye efor sarf ediyoruz. Örneğin klâsik pazarlama yapan bir şirketimiz dijital pazarlamadaki gelişmeleri bazen gereğince yeterli takip edemeyebiliyor. O şirketi bu hususta çok daha ileride olan bir oyun/uygulama yapan bir şirketteki pazarlama uzmanı ile tanıştırıyoruz.
8. Dijital dönüşüm sizi rekabetçi yapabilecek bir seyahat süreci. Pekala bu süreç nerede ve ne vakit tamamlanacak, duracak mı? Türkiye ve Dünya bu mevzuda nerede ayrışıyor? Dönüşümü başarılı yahut başarısız olarak kıymetlendirmek için hangi kriterlere dikkat etmek gerekiyor? Siz bu bahiste nitekim sonucu değiştirecek neler yapıyorsunuz?
Dijital dönüşüm durmayacak ve hızlanarak devam edecek. Şirketlerin rekabetçi kalabilmesi ve pazar hisselerini koruyabilmesi için daima yenilik yapmaları ve gelişmeleri gerekiyor. Teknoloji daima ilerliyor; yapay zeka, objelerin interneti (IoT), büyük bilgi analitiği üzere yenilikler dijital dönüşümün yeni kademelerini temsil ediyor. Bu yüzden dönüşüm süreçleri süreklilik arz ediyor. Devletimizin pek çok misal ülkeye kıyasla süreçleri süratle dijitalleştirmesi ve bunu şirketlere mecburî kılması da süreci hızlandırıyor.
Fakat şirketlerimizin bu sürate ayak uydurmasında birtakım sıkıntılı noktalar mevcut : 1) Dönüşüme liderlik edecek kâfi insan kaynağında ıstırap var. Pek çok bedelli mühendisimiz son bir kaç yılda yurt dışında yahut yurt dışına çalışmaya başladı zira ortadaki fırsat maliyeti manasında hala önemli farklar mevcut 2) Türk şirketlerinin sermaye yapısı teknolojiye ve dijital dönüşüme müsaade vermeyebiliyor. 3) Şirket sahipleri dijital dönüşüme yapılan yatırımları bir masraf kalemi olarak görebiliyor.
Biz yatırım yaptığımız şirketlerde bir dijitalleşme stratejisi uyguluyoruz :
Dijital Yeteneklere Yatırım: Dijital dönüşümün temelinde insan kaynağı yatıyor. Çalışanların dijital yetkinliklerini artırmak, dijital liderlik maharetlerini geliştirmeye çalışıyoruz.
Müşteri Odaklı Yaklaşım: Dijital dönüşüm yalnızca teknoloji değil, tıpkı vakitte müşteri tecrübesini güzelleştirmekle ilgilidir. Müşteri dataları ve geri bildirimlerini toplamak, tahlil etmek ve hizmetleri şahsileştirmek için strateji geliştiriyoruz.
Veri ve Analitik Kullanımı: Data analitiği ve yapay zeka araçlarına yatırım yaparak iş süreçlerinizi daha öngörülebilir ve verimli hale getirmeye çalışıyoruz.
9. CEO’lar daha çok mühendis ya da finansal kökenli oluyor. Bunun nedeni nedir? CEO olmak için bir yaş var mı? İş yerinde genç yaşlı ayrımına nitekim inanıyor musunuz? Bu yeni periyoda ve değişime gençlerin hazırlanması konusunda neler düşünüyorsunuz? Ya da yaşlıların onlarla çalışırken dikkat etmeleri gereken hususlar var mı? Neden? Bu kısımlar orta yahut uzun vadede vakitlerini en çok neye harcamalılar? Kendileri için yatırım yapabilecekleri en kıymetli konular/ yetkinlikler neler olmalı? Çalışanlarınızı nasıl hazırlıyorsunuz yeni döneme!
CEO’ların daha çok mühendis veya finansal kökenli olmasındaki ana neden sanırım daha analitik düşünme yapısına sahip olmalarıdır. Lakin hala satış kökenli CEO’lara da rastlamak mümkün. Günümüzde başarılı bir CEO olmak çok sıkıntı. Çok istikametli bir kişiliğiniz olmalı ve daima kendinizi geliştirmeniz lazım. O yüzden hangi kökenden yahut okuldan geldiğinizden çok kendinizi nasıl geliştirdiğiniz bence daha kritik.
İş yerinde genç ve yaşlı ayrımına inanmıyorum. Bence rastgele bir iş yerinde öğrenmeye ve değişime açık, meraklı, hırslı, ilerlemek isteyen bireyler ile bunu istemeyenler ortasında açık bir ayrım var. Örneğin hayatımızın her alanına tesir edecek yapay zeka konusunda okumayan, bir chat bot kullanmayan yahut denemeyen, işi hakkında geleceği düşünmeyen bireylerin iş yerinde tutunması zorlaşacak.
Dijitalleşme bireyi genelde ekran başında daha verimsiz aktivitelere hakikat itti. Pek çok insan gününün önemli bir kısmını toplumsal medya, oyun, vs üzere kendilerini geliştirmelerine müsaade vermeyen aktivitelerle geçiriyor. Üzülerek görüyorum ki okuma alışkanlığı azalıyor. Halbuki ferdî gelişim olarak dünya tarihinde hiç bu kadar avantajlı bir devir olmamıştır. Masanızdan kalkmadan Harvard’da bir derse katılabilir, merak ettiğiniz mevzuda dünyada yazılmış ne kadar bilimsel araştırma yahut kitap varsa erişebilir, bu mevzuda yapılan söyleşileri dinleyebilir, hatta bu hususa ilgi duyan öteki beşerlerle tartışabilirsiniz. Fırsat eşitliği manasında muazzam bir gelişme var. Bu nedenle günümüz dünyasında kendine yatırım yapmamanın bir özrü yok.
Sanayi ihtilali ile emeğin üretim alanındaki ehemmiyeti değişmişti. Artık sanal zeka ile bilgi personelinin iş yerindeki kıymeti ve yeri değişiyor. Pek çok sıradan süreç bilgisayar tarafından yapılır hale gelecek. Bu minvalde kendine yatırım yapmayan ve yenilikleri herkesten daha güzel kullanmayan çalışanlar işlerini koruyamayacaklar.
10. İdare Şurasından ne yarar görüyorsunuz? Siz Yönetim Kurulu Lideri olsanız ne değişiklik yapardınız? Yönetim Kurulu performansı nasıl ölçülmeli?
Türkiye’nin pek çok kıymetli şirketinde idare kuruluğu üyeliği yaptım. Hala de pek birden fazla devam ediyor.
Yönetim Kurulu bir şirketin en kıymetli organlarından biri. Şirketin Vizyon ve Misyon’unun belirleyen, stratejiyi belirleyip buna uygun hareket edilip edilmediğini takip eden, üst idaresi seçen ve kıymetlendiren ve en son olarak da şirketin tüm paydaşlarına karşı sorumlu olan bir organ.
Batı iş kültüründeki yeri ile ülkemizdeki uygulaması farklı. Batı’da büyük şirketlerin pek birçok halka açık olduğundan ve hakim hissedar olmadığından, idare kurulu’nun ehemmiyeti çok büyük. Ülkemizde pek çok şirket halka kapalı olduğundan ve açık olanlarda da hakim ortak olduğundan, idare konseylerinin fiili yetkileri kısıtlı. Daha çok hakim ortağa danışmanlık verme istikametinde. Bu gayeyle da pek çok şirkette şirketin hakim ortağına yakın muhakkak alanda uzmanlık kazanmış bireyleri idare heyetinde görürsünüz. Bu bireylerin ana vazifesi şirketin ortaklarının dikkat etmesini gerektiğini düşündüğü mevzularda uyarmak olarak algılanıyor.
Bu nedenle de ülkemizde yönetim kurulu toplantıları genelde kısa sürer. İdare konseylerinde tartışmalar kısıtlı olur. Finansal ve kimi operasyonel bilgilerin gözden geçirilmesi kapsamından çıkmaz. Yönetim kurulu üyeleri de şirket ve dal hakkında gereğince bilgi sahibi olmak için de gereğince uğraş sarf etmez.
Ben âlâ kurgulanmış bir idare heyetinin şirket için çok yararlı olacağına inanıyorum:
1) Şirketin hissedarları ve üst idaresi ortasında bir istikrar ögesi olabilir
2) Hissedarların şirket yöneticileri dışında muhakkak hususlarda fikir alması için kaynak olabilir
3) Şirketin gerçek amaçları belirlemesinde ve ölçülmesinde katkıda bulunabilir
4) Dışarıdan bir göz olarak gerekli ihtarlarda bulunabilir
Tüm bunları gerçekleştirmek için hissedarların doğru yönetim kurulu üyelerini bulmak için gayret harcamaları, idare kurullarını yetkilendirmeleri, yönetim kurulu üyelerinin şirketi ve dalı çok daha yeterli anlamaları için teşvik etmeleri ve idare heyetlerinde tartışılacak hususların gerçek seçilmesi için gereğince vakit ayrılması gerekiyor.
11. Başka yandan birçok idare şurasında misyon yapıyorsunuz, finans konusunda uzman kimliğiniz bu konseylerdeki misyonunuza nasıl katkı yapıyor? Siz de bu konseylerden öğreniyor musunuz?
İşimiz yatırım yapmak lakin şirketlere yatırım yaptığımız andan itibaren finans dışındaki pek çok alanda katkıda bulunmamız gerekiyor. Her yatırım yaptığımız şirkete hangi alanlarda bedel katabiliriz diye bir plan yapıyoruz. Bu plan genelde dijitalleşme, örgüt yapısında yapılacak yenilikler, insan kaynağının güçlendirilmesi, operasyonel mükemmeliyet için gerekli adımların atılması, pazarlama, yeni eserlerin belirlenmesi üzere pek çok finans dışı alanı içeriyor. Bizim vazifemizde olan profesyonellerin bu alanların pek birçoklarında bilgi sahibi olması ve katkıda bulunması gerekiyor.
Aynı halde idare heyetlerinde da şirketin geleceğini belirleyen pek çok hususta fikir sahibi olmanız için daima okumanız ve kendinizi geliştirmeniz gerekiyor. Ben her şirkette pek çok yeni şey öğreniyorum. İşimizin en keyifli modülü sanırım bu.
Küresel finans piyasasını yakından takip ettiğimiz ve pek çok finansal karar verici ile irtibat halinde olduğumuz için, finansal hususlarda idare konseylerinde ister istemez daha çok kelam hakkımız oluyor.
12. Sizce başarılı ve başarısız şirket nedir? Bu şirketlerin sizce en göze çarpan özellikleri nelerdir? Beğenilen …. A.Ş.’yi bu açıdan kıymetlendirir misiniz?
Başarılı şirket :
1) Kesiminde başkan olmuş yahut bu istikamette bir stratejisi olup bunu uygulayan
2) Vizyonu, stratejisi, varoluş nedeni, kıymet önermesi, pozisyonlanması, örgütlenme yapısı kolay ve anlaşılır olan
3) Yanlışsız insan kaynağını bulmasını ve tutmasını bilen
4) Vaktinde işine yatırım yapan
5) Paydaşlarına hürmet duyan ve paha katan
6) Geleceğini düşünen ve bu maksatla adım atan
Gözde bölümünde 10 yılı aşkın bir müddettir başkan pozisyonda. Türkiye’nin halka açık en büyük özel sermaye teşebbüsüdür. Kamunun ulaşma talihi olmayan pek çok şirkete ulaşması için aracı olmuş ve aldığı şirketlerin hepsine paha katmaya çalışan bir yapı. Stratejisi aşikâr. Paha önermesi belirli. Örgütlenmesi kolay. Paydaşlarına kurulduğu günden beri paha katmaya çalışan bir şirket. Hiçbir sermaye artışı yapmadan, dolar olarak net etkin pahasını 2017 den beri üç katına çıkarmış bir şirket.
13. Yapay zekânın değerini artık anlatmaya bile gerek yok. Kurumsal dünyadaki kullanımı bir yana, hakikat bilgiye olan erişimi kolaylaştırması sayesinde hepimiz için itici bir güç pozisyonuna geldiği aşikâr. Sizce finans piyasalarında YZ daha çok verimliliği arttırmaya mı fayda yoksa yaratıcılığı, yeni eser geliştirmeye mi dayanak olur?
YZ hem verimliliği artırmada hem de yaratıcılığı ve yeni eser geliştirmeyi desteklemede büyük rol oynayabilir.
Verimlilik artışı, çoklukla YZ’nin büyük ölçüde bilgiyi tahlil etme ve süreçleri otomatikleştirme yeteneğinden kaynaklanır. Bu avantajlar, insan yanlışını azaltma, süratli ve hakikat karar alma süreçleri geliştirme ve süreç maliyetlerini düşürme üzere sonuçlar doğurur.
YZ, tıpkı vakitte finansal inovasyonun ve yeni eserlerin geliştirilmesinin de önünü açar. Bu, data analitiği, müşteri davranışlarının derinlemesine tahlili ve şahsileştirilmiş hizmetlerin sunulmasıyla mümkün olur.
Şimdilik daha çok kullanımının verimliliği arttırmak tarafında olduğunu görüyorum. Yeni eser tarafı da süratle gelişiyor.
14. Şirketinizde Yapay Zeka ne ölçüde, hangi işlerde kullanılıyor? İş yapış formu ve verimliliğinde ne üzere farklar var? Bu iş nereye varacak?
Şirket olarak yaklaşık 1 yılı aşkın bir müddettir Microsoft co-pilot programının kesimiyiz. Dünyada beta programına dahil olan birinci şirketlerden biriyiz. Bunun yanı sıra, Franklin Templeton’ın YZ kullanımı yalnızca operasyonel verimlilikle sonlu kalmamakta, tıpkı vakitte risk idaresi, yatırım tahlili ve özel indeksleme üzere alanlarda da yenilikçi tahliller geliştirmeyi içermektedir. Şirketin Goals Optimization Engine (GOE) ve Canvas platformları, müşterilere daha şahsileştirilmiş yatırım stratejileri sunmak için YZ’yi kullanmaktayız.
Sonuç olarak, Franklin Templeton olarak yapay zekâyı hem iş süreçlerini düzgünleştirmek hem de müşteri tecrübelerini daha yenilikçi hale getirmek için stratejik olarak kullanmaktayız.
15. Yeterli bir başkan ve düzgün bir çalışan olma konusunda çabucak hayata geçirilebilecek üçer tavsiye vermek isteseniz bunlar neler olurdu?
İyi bir başkan olmak için
1. Stratejinizi yanlışsız belirleyin. Bunu paydaşlarınızla daima paylaşın.
2. Empati yeteneğinizi ve bağlantı kurma marifetinizi geliştirin
3. Düzgün savaş uygun ordu ile olur. Takımınıza yatırım yapın.
İyi bir çalışan olmak için
1. Merakınızı hiç yitirmeyin. Okuyun, araştırın, öğrenin, sorgulayın
2. Bir gün işinizden olmamak için her vakit en düzgününü yapmaya çalışın
3. Şirketin genel stratejisi ile hizalanın ve katkıda bulunmaya çalışın
16. Türkiye birden yüksek enflasyona tabi oldu. Artık bu önlenmeye çalışılıyor. Siz ne bekliyorsunuz? Piyasa görünümü nasıl değişecek? Dünya piyasaları ile bu görünümün ilgisi nedir? Daha evvel Türkiye’de yaşanan yüksek enflasyonist ortamlarda (örneğin 90’larda) bu geçiş nasıl olmuştu, bu hususta yorumunuz var mı? Siz ne tavsiye ediyorsunuz? Franklin Templeton’da idare heyetinde olduğunuzu şirketlerde neler yapıyorsunuz?
OVP yavaş da olsa tesirlerini gösteriyor. Ülkemiz yüksek enflasyondan kurtulmak zorunda olduğundan, kısa vadede planın getireceği azalan ekonomik aktivite, finansman eksikliği, işsizlik, şirket iflasları üzere aksiliklere göğüs germek zorunda.
Dünya da Türkiye ile birlikte şu an yavaşlamaya başladı. Enflasyon ile çaba açısından bu bir talihtir. İhracatımız ve cari açık idaresi açısından zorluk oluşturuyor.
OVP tesirlerini tam manasıyla gösterdikten sonra bu tip krizleri tekrar yaşamamak için hemen birtakım yapısal ıslahatları gerçekleştirmemiz gerekiyor. Örneğin 90’larda bizle birlikte misal cari açık krizleri yaşayan Asya ülkeleri şu an bizden ayrıştı uzun sürelerdir bu krizleri yaşamıyorlar.
İhracatın hem arttırılması hem de niteliğinin uygunlaştırılması gerekiyor. Hem teknoloji hem de eğitim alanlarında önemli ıslahatlara gereksinimimiz var. Bunların maddi olarak yapılabilmesi için ucuz finansmanın bulunması lazım o da lakin tasarruf oranının hem kamu hem de özel dal tarafında artmasından geçiyor. Bu esaslı bir mantalite değişikliği gerektiriyor ve bunu uzun bir müddettir başaramadık.
Ülkemizin ulusal bir rekabet stratejisinin oluşturulması ve bu alanlarda yatırımların teşvik edilmesi gerekiyor. Klâsik ihracat bölümlerimizde maalesef katma bedel düşük yahut orta malı bağımlılığı çok yüksek.
Biz yönetim kurulu üyesi olduğumuz şirketlerde :
1. Ekonomik aktivite yavaşladığından, masraflarımızı daha güzel denetim etmeye çalışıyoruz
2. Çok uzun vadeli yatırımları öteliyoruz
3. Yatırımların geri dönüş müddetleri uzun ise yapmıyoruz
4. Gereksiz finansman gereksinimi yaratmamaya çalışıyoruz
17. Türkiye ve Dünya finans piyasalarında temel benzerlikler ve farklılıklar nelerdir?
Maalesef Türk finans piyasaları finansal derinlik ve çeşitlilik açısından gelişmiş piyasaların gerisinde. Bunun kimi ana sebepleri var :
1. Tasarruf düşüklüğü nedeniyle, finansal yatırıma ayrılan kaynaklar sınırlı
2. Finansal okur müelliflik düşük. Bu nedenle finansal piyasa enstrümanları talebi sınırlı
3. Kurumsal yatırımcı tabanı süratle büyüdü son yıllarda fakat hala küçük
4. Regülasyon birtakım alanlarda geride yahut fazla korumacı
5. Bankalar hala finansal aracılık konusunda rakipsiz.”